TUS - trening umiejętności społecznych

TUS to program, który ma na celu nabywanie oraz rozwijanie przydatnych kompetencji społecznych u dzieci i młodzieży. Udział w TUS pomaga dzieciom, mierzącym się z problemami w kontaktach z rówieśnikami, w nauce efektywnych strategii komunikacji, radzenia sobie z emocjami, a także w rozwiązywaniu konfliktów i budowaniu prawidłowych relacji społecznych.

Jakie są wskazania do udziału w TUS?

Trening Umiejętności Społecznych ma na celu pomoc uczestnikom w nabywaniu i rozwijaniu kompetencji społecznych, które ułatwią im prawidłowe funkcjonowanie w relacjach z innymi ludźmi.

Jest to szczególnie ważne w okresie rozwoju, w którym kształtują się podstawowe umiejętności społeczne, a dziecko buduje obraz siebie na podstawie i poprzez wchodzenie w interakcję z otoczeniem.

TUS jest szczególnie wskazany, jeśli u dziecka obserwować można następujące zachowania:

Trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami;
Niefunkcjonalne zachowania w sytuacjach społecznych (np.nadmierna nieśmiałość, lęk lub zachowania agresywne);
Problemy z odczytywaniem emocji zarówno własnych, jak i innych osób;
Brak lub niewystarczający poziom umiejętności współpracy, komunikacji, asertywności i pracy w grupie;
Trudności w codziennym funkcjonowaniu w grupie i społeczeństwie.

Udział w TUS zaleca się szczególnie dzieciom z diagnozą spektrum autyzmu (w tym odmiany diagnozowanej wcześniej jako Zespół Aspergera) i zaburzeniami koncentracji.

Program TUS powinien być każdorazowo dostosowany do specyficznego kontekstu i potrzeb odpowiednio dobranej grupy.

Jak przebiega i ile trwa TUS dla małych dzieci?

W Fiklonie proces rozpoczyna się do spotkania z rodzicami i dzieckiem, jego obserwacji, wywiadu i rozmowy o jego potrzebach. Na tej podstawie kwalifikujemy dziecko do odpowiedniej grupy.

TUS to cykliczne zajęcia grupowe, podczas których uczestnicy w bezpiecznej atmosferze ćwiczą i rozwijają swoje kompetencje społeczne pod okiem doświadczonego terapeuty.

Zajęcia odbywają się w małych, kilkuosobowych grupach, pod nadzorem jednego lub dwóch trenerów.

W spotkaniach biorą udział dzieci w wieku od 3 do rozpoczęcia nauki w szkole.

Grupy są niewielkie (3 do 6 dzieci), co umożliwia indywidualną pracę z każdym z dzieci oraz wnikliwą obserwację ich reakcji na różne podejmowane próby i ćwiczenia.

Terapeuta moderuje warsztaty, podczas zabaw wprowadza elementy psychoedukacji dostosowane do poziomu poznawczego dzieci, inicjuje różne scenki, w których uczestnicy odgrywają przydzielone im role.

Dzieci uczą się rozpoznawania stylów komunikacji, informowania o swoich potrzebach i odczuciach, współpracy w realizacji zadań oraz otrzymują informację zwrotną na temat swoich zachowań.

Realizowane ćwiczenia mają na celu naukę prawidłowej komunikacji, rozpoznawania i regulowania emocji, współpracy oraz budowania wiary we własne możliwości.

Oprócz ćwiczeń grupowych uczestnicy mają również zadania do wykonania poza zajęciami, aby utrwalić nowe umiejętności.

Na koniec terapeuta przekazuje informacje zwrotne, identyfikuje mocne i słabe strony uczestników, aby wiedzieli, nad czym powinni jeszcze popracować.

Proces trwa zazwyczaj 10 spotkań.

Cele TUS

Terapeuci tworząc program i prowadząc zajęcia w ramach TUS stawiają sobie następujące cele:

Poprawa i wzmocnienie akceptowanych zachowań społecznych
Kształtowanie prawidłowych nawyków oraz zastąpienie ich odpowiednimi do sytuacji
Optymalizacja zachowań społecznych oraz korygowanie nieprawidłowych nawyków
Nauka asertywności i rozwiązywania konfliktów, poznawanie i respektowanie granic swoich i innych
Rozwijanie umiejętności takich jak rozmowa, kontakt wzrokowy, odczytywanie wskazówek społecznych, komunikacja niewerbalna i rozwiązywanie problemów
Budowanie lub rozwijanie kompetencji społecznych, czyli umiejętności postrzegania i rozumienia sytuacji społecznych
Lepsze rozumienie emocji i ich sygnałów w ciele, w rozmowie i interakcjach społecznych

Stosowane metody

Nasi terapeuci stosują szeroki wachlarz ćwiczeń i metod, między innymi:

Modelowanie i naśladowanie - dzieci uczą się nowych umiejętności społecznych poprzez obserwację i naśladowanie zachowań trenerów oraz rówieśników
Nazywanie emocji i zachowań - zwiększanie się rozumienia mechanizmów i przyczyn ich pojawiania się
Odgrywanie ról i ćwiczenia praktyczne - uczestnicy mają okazję do trenowania nowych umiejętności w bezpiecznych warunkach np.: prowadzenie rozmowy, rozwiązywanie konfliktów
Informacje zwrotne - przekazujemy uczestnikom informacje zwrotne o zachowaniach oraz wskazówki, jak wpływają na innych i jak mogą je zmienić
Terapia poznawczo-behawioralna - w niektórych przypadkach stosuje się elementy terapii poznawczej, aby zmienić nieprawidłowe przekonania
Nauka aktywnego słuchanie i koncentracji - uczestnicy ćwiczą umiejętność uważnego słuchania, okazywania empatii i cierpliwości w rozmowach
Praca w grupie - interakcje z rówieśnikami stanowią doskonałą okazję do trenowania umiejętności społecznych pod nadzorem trenerów
Nauka asertywności i stawiania granic

Dzięki połączeniu różnych technik, interwencji i typów zadań, zajęcia są ciekawe i atrakcyjne dla dzieci, a jednocześnie wspierają je wielowymiarowo w rozwoju potrzebnych kompetencji społecznych.

Jakie efekty daje trening umiejętności społecznych u małych dzieci?

Właściwie realizowany trening umiejętności społecznych (TUS) przynosi wiele korzyści dla małych dzieci:

Pomaga im nauczyć się prawidłowych zachowań społecznych, które mogą później zastosować w codziennych sytuacjach.
Dzieci uczą się m.in. zawierania znajomości, słuchania, zadawania pytań, odmawiania, inicjowania rozmowy, radzenia sobie z emocjami.
Poprzez odgrywanie ról i modelowanie właściwych zachowań przez terapeutów, dzieci mają okazję przećwiczyć pożądane umiejętności społeczne w bezpiecznym środowisku.
Dzieci poznają również sposoby identyfikacji i radzenia sobie z trudnymi emocjami, które mogą pojawiać się podczas zajęć.
Dzięki temu TUS pomaga dzieciom, które mają trudności w funkcjonowaniu społecznym, komunikacji czy przejawiają problematyczne zachowania.Trening pozwala im rozwinąć kluczowe umiejętności społeczne, które będą mogły wykorzystywać w codziennym życiu, a w konsekwencji utrzymywać satysfakcjonujące relacje z rówieśnikami

Udział i rola rodzica w TUS

Zaangażowanie rodziców i otoczenia w proces TUS znacząco podnosi jego efektywność. To rodzice spędzają z dzieckiem najwięcej czasu.

Na etapie budowania grupy i konstruowania programu treningu, obserwacje rodziców są istotnym źródłem informacji na temat mocnych stron i problemów dziecka.

Rozmowy rodziców z trenerami pozwalają na przepływ informacji o postępach, trudnościach i potrzebach dziecka

W przypadku bardzo małych dzieci, rodzice mogą również aktywnie uczestniczyć w zajęciach TUS, co pozwala im lepiej zrozumieć problemy dziecka oraz wspierać je w ćwiczeniu nowych umiejętności społecznych

Zachęcamy, aby rodzice kontynuowali ćwiczenia z dziećmi w domu i w trakcie codziennych sytuacji (zakupy, wizyta u lekarza, jazda komunikacją miejską, odwiedziny u znajomych), aby utrwalać nabyte przez dziecko umiejętności. Wsparcie takie to bardzo ważny element – wprowadzenie zalecanych przez specjalistów zmian zachowaniu dziecka i stworzenie pozytywnego środowiska wspierającego dobre nawyki w interakcjach jest konieczne, żeby pojawiła się pozytywna zmiana.

Prosimy też o obserwację i komunikację postępów – informacje o tym, jak dziecko się zachowuje są bardzo przydatne w procesie.